Šećerna bolest
Koliko je šećerna bolest raširena u općoj populaciji najbolje pokazuje činjenica da u Republici Hrvatskoj od ove bolesti boluje približno svaka deseta osoba. Također, zabrinjava i činjenica da približno 1% odrasle populacije u Republici Hrvatskoj, koja ne boluje od šećerne bolesti, godišnje razvije istu. Istraživanjima je potvrđeno da su dob, indeks tjelesne mase, opseg struka i bokova, ali i bračni status značajni prediktori razvoja šećerne bolesti u odrasloj populaciji.
Na policama trgovina značajna je prevalencija rafiniranih proizvoda sa visokim udjelom dodanog šećera. Nažalost, zbog ubrzanog životnog ritma, većina brigu o pravilnoj prehrani smatra obavezom i luksuzom, a ne komponentom osobnog zdravstvenog boljitka.
Posljedice šećerne bolesti za organizam
Što se zapravo događa u organizmu koji boluje od šećerne bolesti? Da bismo to znali najprije moramo znati što je inzulin. Inzulin je hormon kojeg luči gušterača, a odgovoran je za to da svu slobodnu glukozu, koja cirkulira krvlju nakon obroka, pospremi u stanice. Međutim nakon što su stanice dobile potrebnu količinu glukoze, inzulin više ne može pospremiti višak glukoze, jer su kapaciteti za njeno spremanje popunjeni. Kod šećerne bolesti tip 1 govorimo o disfunkciji gušterače koja luči premalo ili nimalo inzulina. Zbog toga, višak glukoze ostaje u krvi. Ukoliko je taj višak, uzrokovan pretjeranim unosom ugljikohidrata, stalno prisutan u krvi govorimo o inzulinskoj rezistenciji koja može dovesti do šećerne bolesti tip 2.
Prehrana kod šećerne bolesti
Osnovni princip prehrane kod šećerne bolesti jest raspodjela unosa kroz više obroka tijekom dana. To ne podrazumijeva veće količine hrane, već češća uzimanja manjih obroka. Obroci su uglavnom podijeljen u 3 glavna obroka i 2 međuobroka. Međuobroci ne predstavljaju opterećenje gušterači i ne uzrokuju jače lučenje inzulina te pacijent ne osjeća glad. U 3 glavna obroka kroz dan moraju biti zastupljene adekvatne količine ugljikohidrata te proteinskih namirnica. U glavnim obrocima se prednost daje škrobnim namirnicama niskog glikemijskog indeksa uz dodatan naglasak na količinu namirnice. Energetske potrebe su iznimno individualne te ovise o osobnim parametrima i terapiji same šećerne bolesti. Bitno je provjeriti svoj dnevni energetski unos kako biste ga zatim mogli izbalansirati. Možda unosite previše hrane ili odabirete krive namirnice.
Šećerna bolest i uloga ugljikohidrata
Ugljikohidrati igraju presudnu ulogu u liječenju i kontroli šećerne bolesti. Ugljikohidrati su odgovorni za podizanje razine glukoze u krvi već 15 minuta nakon obroka. Osnovni kriterij za određivanje vrste ugljikohidrata je glikemijski indeks. Hrana s niskim glikemijskim indeksom postupno i sporo podiže razinu glukoze u krvi, dok ona s višim glikemijskim indeksom to čini naglo i brzo. U planiranju prehrane prednost se daje namirnicama s nižim glikemijskim indeksom, u koje spadaju namirnice koje sadrže topljiva vlakna poput integralnih žitarica, integralne tjestenine, grahorica te većina voća i povrća. Iznimno je bitno da uz glikemijski indeks, obratite pozornost na količinu namirnice u obroku.
Ugljikohidrate nalazimo u škrobnim namirnicama (žitarice, tjestenina, krumpir), mlijeku i mliječnim proizvodima u formi mliječnog šećera laktoze te voću i povrću. Jedno serviranje voća, npr. srednje velika banana sadrži 15 grama ugljikohidrata. Jedno serviranje mlijeka, u količini od 240mL sadrži 12 grama ugljikohidrata. Jedno serviranje povrća, primjerice 100 grama rajčice sadrži 5 grama ugljikohidrata. Ovisno o tome koja se količina ugljikohidrata konzumira u obroku, potrebno je rasporediti količinu inzulina za svaki obrok. Za osobe na inzulinskoj terapiji računa se kako u prosjeku jedna jedinica inzulina pokriva 15 grama ugljikohidrata.
Kod prehrambenih masnoća prednost se daje nezasićenim masnoćama. Njima je bogato maslinovo i bučino ulje, orašasti plodovi, lanene i chia sjemenke te plava riba (losos, skuša, srdele, pastrva). Kod začinjavanja, ulja se trebaju korisiti u količini od 1-2 jušne žlice. Plava riba bi trebala biti dio vašeg jelovniku barem jednom tjedno.
U Centru Medivia ćemo vam pomoći prilagoditi prehranu vašim individualnim potrebama. Time će ona iz terapije prerasti u stil života koji će vam osim zdravstvenog statusa poboljšati i ukupnu kvalitetu življenja.
